قهوه یکی از نوشیدنی‌های محبوب جهان است که هزاران سال است در فرهنگ‌ها و جوامع مختلف مصرف می‌شود. اما شاید برای بسیاری از افراد هنوز سوالاتی پیرامون این نوشیدنی جادویی وجود داشته باشد. از دانه‌های قهوه گرفته تا روش‌های مختلف تهیه و نوشیدنی‌هایی مانند لته، موکاپ و امریکانو، همه این‌ها ابعاد مختلفی از قهوه را تشکیل می‌دهند. در این مقاله، به معرفی انواع دانه‌های قهوه، روش‌های مختلف تهیه قهوه، و بهترین نوشیدنی‌هایی که در کافی‌شاپ‌ها سرو می‌شوند خواهیم پرداخت. پس اگر شما هم از علاقه‌مندان به قهوه هستید، تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
قهوه چیست؟
قهوه نوشیدنی‌ای است که از دانه‌های گیاه قهوه استخراج می‌شود. این دانه‌ها پس از خشک شدن و برشته شدن (رست) به پودر تبدیل شده و با استفاده از آب گرم استخراج می‌شوند. قهوه در اکثر فرهنگ‌ها به عنوان یک نوشیدنی انرژی‌زا و خوش‌طعم مصرف می‌شود. کافئین موجود در قهوه باعث افزایش سطح هوشیاری و انرژی می‌شود که به همین دلیل بسیاری از افراد در ابتدای روز با نوشیدن قهوه، روز خود را آغاز می‌کنند.
برای خرید قهوه کلیک کنید
تاریخچه قهوه
قهوه در تاریخ بشریت مسیری طولانی را طی کرده است. طبق منابع تاریخی، قهوه برای اولین بار در اتیوپی کشف شد. گفته می‌شود یک چوپان به نام کالدی متوجه شد که بزهایش پس از خوردن میوه‌های خاصی از درختان قهوه، رفتار عجیبی از خود نشان می‌دهند و بسیار فعال می‌شوند. این کشف در نهایت به پیدایش نوشیدنی قهوه منجر شد. از اتیوپی، قهوه به یمن و سپس به سراسر جهان گسترش یافت.
در قرن هفدهم، قهوه به اروپا رسید و در مدت زمان کوتاهی تبدیل به نوشیدنی محبوب در میان طبقات مختلف اجتماعی شد. کافه‌ها در آن دوران مکان‌هایی برای تبادل ایده‌ها و گفتگوهای سیاسی بودند. به همین دلیل، به قهوه لقب «نوشیدنی دموکراتیک» داده شد. از آن زمان تاکنون، قهوه به یکی از پایه‌های اصلی زندگی روزمره در سراسر جهان تبدیل شده است.
انواع دانه‌های قهوه
دانه‌های قهوه دو نوع اصلی دارند: عربیکا و روبوستا.
قهوه عربیکا
دانه‌های قهوه عربیکا از طعمی ملایم‌تر و شیرین‌تر برخوردارند و معمولاً اسیدیته بالاتری دارند. این نوع قهوه در مناطق کوهستانی و با ارتفاع بالا کشت می‌شود. عربیکا عموماً کیفیت بالاتری نسبت به روبوستا دارد و بیشتر در قهوه‌های گران‌تر پیدا می‌شود.
ویژگی‌های دانه قهوه عربیکا
دانه قهوه عربیکا به‌خاطر ویژگی‌های خاص خود یکی از شناخته‌شده‌ترین انواع دانه‌های قهوه است. ویژگی‌های این دانه به شرح زیر است:
- طعم و عطر: دانه‌های عربیکا طعمی ملایم، پیچیده و خوشمزه دارند که می‌تواند طعم‌های گلی، میوه‌ای، شکلاتی یا حتی کمی اسیدی را در خود جای دهد. این ویژگی‌ها باعث می‌شود که قهوه‌ای که از این دانه تهیه می‌شود، بسیار دلپذیر باشد.
- میزان کافئین: دانه قهوه عربیکا نسبت به دانه‌های روبوستا مقدار کافئین کمتری دارد. این ویژگی برای کسانی که می‌خواهند از کافئین کمتری در قهوه خود بهره‌برداری کنند، جذاب است. در واقع، میزان کافئین در دانه عربیکا حدود ۱٫۵٪ است که نسبت به دانه روبوستا با ۲٫۵٪ کافئین، کمتر است.
- شکل و اندازه دانه: دانه‌های عربیکا معمولاً بیضی‌شکل و کشیده هستند و در مقایسه با دانه‌های روبوستا، بزرگتر و صاف‌تر هستند. همچنین، رنگ آن‌ها معمولاً سبز مایل به زرد است که در فرآیند رست کردن به قهوه‌ای تیره تبدیل می‌شود.
- محل کشت: دانه‌های عربیکا بیشتر در مناطق مرتفع و با آب و هوای گرمسیری و مرطوب رشد می‌کنند. کشورهای آمریکای لاتین، به‌ویژه کلمبیا، برزیل، اتیوپی و کاستاریکا، از بزرگترین تولیدکنندگان دانه عربیکا هستند. این دانه‌ها به‌خاطر شرایط خاص رشد، نیاز به مراقبت بیشتری دارند و در مقایسه با دانه‌های روبوستا تولید کمتری دارند.
فرآیند برداشت و تولید دانه عربیکا
برداشت دانه قهوه عربیکا به‌طور کلی بسیار حساس‌تر و پیچیده‌تر از دانه‌های دیگر مانند روبوستا است. به‌دلیل حساسیت این دانه‌ها به شرایط جوی، به‌ویژه دمای بالا و بارندگی زیاد، باید در مناطق با ارتفاعات بالا و آب و هوای معتدل کاشته شوند.
- زمان برداشت: دانه‌های عربیکا معمولاً در دوره‌های خاصی از سال برداشت می‌شوند. این فرآیند اغلب شامل چیدن دانه‌ها به‌صورت دستی است تا از آسیب رسیدن به دانه‌ها جلوگیری شود.
- فرآوری: پس از برداشت، دانه‌های عربیکا باید فرآوری شوند تا از میوه‌های خود جدا شوند. این فرآیند معمولاً به‌صورت خشک یا شسته انجام می‌شود که در هر روش تأثیر زیادی بر طعم نهایی قهوه خواهد داشت.
قهوه روبوستا:
این دانه‌ها طعم تلخ‌تری دارند و از اسیدیته کمتری برخوردارند. روبوستا در شرایط گرم‌تر و مرطوب‌تر رشد می‌کند و به دلیل میزان بالاتر کافئین در دانه‌ها، طعمی قوی و کمی تلخ‌تر دارد. این نوع قهوه معمولاً برای تهیه قهوه‌های ارزان‌تر و با کافئین بالا استفاده می‌شود.
ویژگی‌های دانه قهوه روبوستا
دانه قهوه روبوستا از Coffea canephora به‌دست می‌آید و ویژگی‌های خاصی دارد که آن را از دانه‌های دیگر مانند عربیکا متمایز می‌کند. این ویژگی‌ها باعث شده است که قهوه‌های روبوستا طرفداران خاص خود را داشته باشند. برخی از ویژگی‌های بارز دانه قهوه روبوستا عبارتند از:
- طعم و عطر: دانه‌های روبوستا معمولاً طعم قوی، تلخ و تند دارند. این طعم ممکن است برای کسانی که به دنبال قهوه‌ای با طعمی ملایم‌تر و پیچیده‌تر هستند، کمی سنگین باشد. به‌طور کلی، طعم روبوستا کمی «خشن‌تر» از عربیکا است و ویژگی‌هایی مانند طعم خاکی یا چوبی دارد. این دانه‌ها معمولاً در ترکیب با دانه‌های دیگر استفاده می‌شوند تا قهوه‌ای با طعم قوی‌تر و ابعاد مختلف ایجاد کنند.
- میزان کافئین: دانه‌های روبوستا به‌طور قابل توجهی میزان کافئین بیشتری نسبت به دانه‌های عربیکا دارند. مقدار کافئین در دانه‌های روبوستا حدود ۲٫۵٪ است، در حالی که این مقدار در دانه‌های عربیکا حدود ۱٫۵٪ می‌باشد. این ویژگی باعث می‌شود که قهوه روبوستا طعمی پرانرژی‌تر داشته باشد و برای کسانی که به دنبال انرژی بیشتر از قهوه هستند، مناسب باشد.
- شکل و اندازه دانه: دانه‌های روبوستا معمولاً کوچکتر، دایره‌ای‌تر و با سطحی صاف‌تر نسبت به دانه‌های عربیکا هستند. همچنین، رنگ این دانه‌ها نسبت به عربیکا سبزتر است و پس از فرآیند رست کردن، رنگ قهوه‌ای تیره‌تری پیدا می‌کنند.
- محل کشت: دانه‌های روبوستا معمولاً در مناطق پست‌تر و داغ‌تر نسبت به دانه‌های عربیکا کشت می‌شوند. این دانه‌ها در مناطقی با ارتفاعات کمتر از سطح دریا و با آب و هوای گرمسیری و مرطوب به‌خوبی رشد می‌کنند. کشورهای آفریقایی، آسیای جنوب شرقی و هند از بزرگترین تولیدکنندگان دانه روبوستا هستند.
فرآیند برداشت و تولید دانه روبوستا
فرآیند برداشت دانه قهوه روبوستا معمولاً ساده‌تر از دانه عربیکا است. دانه‌های روبوستا مقاومت بیشتری نسبت به بیماری‌ها و آفات دارند و در نتیجه، کشاورزان به راحتی می‌توانند آن‌ها را در شرایط آب و هوایی سخت‌تر و مناطق پست‌تر کشت کنند.
- برداشت: برخلاف دانه‌های عربیکا که معمولاً به‌صورت دستی برداشت می‌شوند، دانه‌های روبوستا می‌توانند به‌صورت ماشینی برداشت شوند، زیرا درختان روبوستا مقاومت بیشتری دارند و دانه‌ها درشت‌تر هستند. البته در بعضی مناطق خاص، برداشت به‌صورت دستی انجام می‌شود.
- فرآوری: دانه‌های روبوستا معمولاً به‌طور خشک یا شسته فرآوری می‌شوند. این فرآیند به حذف میوه از دانه‌ها کمک می‌کند و باعث آماده شدن دانه برای رست کردن می‌شود.
دانه قهوه لیبریکا:
یکی از انواع دانه‌های قهوه است که برخلاف دو نوع اصلی دیگر، یعنی عربیکا و روبوستا، کمتر شناخته شده و به ندرت در بازارهای جهانی عرضه می‌شود. این دانه به‌ویژه در برخی از کشورهای جنوب شرق آسیا مانند فیلیپین و مالزی بسیار محبوب است و مزه و ویژگی‌های خاصی دارد که آن را از سایر انواع قهوه متمایز می‌کند.
انواع روش‌های درست کردن قهوه
روش‌های مختلفی برای تهیه قهوه وجود دارد که هر کدام طعم و ویژگی‌های خاص خود را دارند. در اینجا به برخی از محبوب‌ترین روش‌های تهیه قهوه اشاره می‌کنیم:
۱. قهوه ترک
در این روش، پودر قهوه به همراه آب سرد و شکر (در صورت تمایل) در یک قهوه‌جوش کوچک به نام “جَذوه” جوشیده می‌شود. قهوه ترک طعمی غلیظ و شیرین دارد و معمولاً همراه با فوم (کف قهوه) سرو می‌شود.
۲. اسپرسو
اسپرسو یکی از پرطرفدارترین روش‌ها برای تهیه قهوه است. در این روش، آب با فشار زیاد از بین دانه‌های ریز آسیاب شده قهوه عبور می‌کند. اسپرسو طعمی غلیظ، تلخ و پرکافئین دارد.
۳. قهوه دمی
در این روش، آب جوش روی پودر قهوه ریخته شده و اجازه داده می‌شود تا به‌طور طبیعی عصاره‌گیری شود. قهوه دمی معمولاً طعمی نرم و ملایم دارد و در کشورهای مختلف، روش‌های متنوعی برای تهیه آن وجود دارد.
۴. فرنچ پرس
در این روش، پودر قهوه در داخل یک فنجان مخصوص (فرنچ پرس) ریخته می‌شود و آب داغ به آن اضافه می‌شود. پس از مدت کوتاهی، قهوه از طریق فیلتر مخصوص فرنچ پرس عصاره‌گیری می‌شود و طعمی پر از عطر و غنی به دست می‌آید.
5. موکا پات
موکا پات که به نام “کافی‌موکا” نیز شناخته می‌شود، یکی از روش‌های دم‌آوری قهوه در خانه است که بسیاری از افراد برای تهیه قهوه‌ای شبیه به اسپرسو از آن استفاده می‌کنند. این دستگاه از دو بخش تشکیل شده است؛ بخش زیرین برای آب، بخش بالایی برای قهوه و فشار بخار برای تولید قهوه‌ای غلیظ و خوشمزه.
6. AeroPress: سریع و پرطرفدار
AeroPress یا ایروپرس یکی از روش‌های نسبتا جدید و محبوب برای دم‌آوری قهوه است که در آن فشار دستی برای عبور آب از دانه‌ها به کار می‌رود. این روش، ترکیبی از اسپرسو و فرنچ پرس است و نتیجه آن یک قهوه غلیظ و خوشمزه است.
انواع قهوه در کافی‌شاپ‌ها
در کافی‌شاپ‌ها انواع مختلفی از نوشیدنی‌های قهوه به مشتریان ارائه می‌شود که برخی از محبوب‌ترین‌ها عبارتند از:
۱. لته
لته یکی از نوشیدنی‌های محبوب است که شامل یک شات اسپرسو و مقدار زیادی شیر بخار داده‌شده است. این نوشیدنی طعمی ملایم و کرمی دارد و معمولاً با یک لایه نازک از فوم شیر روی آن سرو می‌شود.
۲. موکا
موکا ترکیبی از اسپرسو، شیر بخار داده‌شده و کمی شکلات است. طعمی شکلاتی و کمی شیرین دارد و به دلیل داشتن شکلات، برای طرفداران طعم‌های شیرین و دلپذیر گزینه مناسبی است.
۳. امریکانو
آمریکانو از اسپرسو و آب داغ تشکیل می‌شود. این نوشیدنی طعمی شبیه به قهوه‌های دمی دارد اما شدت کافئین آن کمتر است. آمریکانو برای کسانی که طعم اسپرسو را دوست دارند، اما به دنبال نوشیدنی‌ای ملایم‌تر هستند، ایده‌آل است.
۴. کاپوچینو
کاپوچینو از ترکیب اسپرسو، شیر بخار داده‌شده و فوم شیر تشکیل می‌شود. این نوشیدنی طعمی غنی، ملایم و کرمی دارد و به دلیل فوم زیاد روی آن، ظاهر بسیار جذابی دارد.
5. افوگاتو (Affogato)
افوگاتو یک دسر قهوه‌ای است که از ترکیب یک اسکوپ بستنی و یک شات اسپرسو داغ تشکیل می‌شود. این ترکیب طعمی منحصر به فرد از تلخی قهوه و شیرینی بستنی دارد.
6. کورتادو (Cortado)
کورتادو مشابه لاته است، اما در آن مقدار شیر کمتری استفاده می‌شود. این نوشیدنی از اسپرسو و شیر بخار داده شده در نسبت 1:1 تشکیل می‌شود و طعمی متعادل از قهوه و شیر دارد.
7. ماکیاتو (Macchiato)
ماکیاتو به معنی “لکه‌دار” است و در این نوشیدنی اسپرسو با یک لکه کوچک از شیر یا کف شیر ترکیب می‌شود. طعم غالب این نوشیدنی قهوه‌ای و قوی است.
8. قهوه یونانی (Greek Coffee)
قهوه یونانی شباهت زیادی به قهوه ترک دارد، اما معمولاً با استفاده از دانه‌های قهوه ریزتر و شکر بیشتر تهیه می‌شود.
9. قهوه آیس لاته (Iced Latte)
آیس لاته مشابه لاته است، اما با استفاده از یخ و شیر سرد تهیه می‌شود. این نوشیدنی برای روزهای گرم تابستانی ایده‌آل است.
نکات جالب در مورد قهوه
- طعم قهوه بستگی به نوع دانه‌ها و روش تهیه دارد. به همین دلیل انتخاب دانه مناسب و روش درست کردن آن تأثیر زیادی بر کیفیت نهایی قهوه دارد.
- قهوه برای سلامتی مفید است. تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف معتدل قهوه می‌تواند به کاهش خطر بیماری‌های قلبی و حتی دیابت نوع ۲ کمک کند.
- کافئین به افزایش انرژی کمک می‌کند. این ماده می‌تواند باعث افزایش هوشیاری، تمرکز و حتی بهبود عملکرد ورزشی شود.
سوالات متداول در مورد قهوه
1. چگونه قهوه با کیفیت را شناسایی کنم؟
برای شناسایی قهوه با کیفیت، به مواردی چون منبع دانه، نوع دانه (عربیکا یا روبوستا)، تاریخ تولید و فرآوری توجه کنید. قهوه‌های عربیکا معمولاً طعمی ملایم و پیچیده دارند، در حالی که قهوه‌های روبوستا تلخ‌تر و قوی‌تر هستند. همچنین، انتخاب قهوه‌ای با تاریخ تولید تازه و برندهای معتبر می‌تواند به شما کمک کند تا قهوه با کیفیت‌تری تهیه کنید.
2. چه تفاوتی بین قهوه عربیکا و روبوستا وجود دارد؟
- عربیکا: دانه‌های عربیکا طعمی ملایم‌تر، پیچیده‌تر و با مقدار کافئین کمتری دارند. این نوع قهوه عموماً طعم‌های میوه‌ای، گلی و شیرین‌تری دارد.
- روبوستا: دانه‌های روبوستا تلخ‌تر، قوی‌تر و با مقدار کافئین بیشتری هستند. این نوع قهوه معمولاً طعمی سنگین‌تر و تندتر دارد.
3. چرا باید قهوه خود را تازه آسیاب کنیم؟
تازه آسیاب کردن قهوه باعث حفظ عطر و طعم آن می‌شود. پس از آسیاب کردن، قهوه به سرعت عطر و طعم خود را از دست می‌دهد، به‌ویژه اگر در معرض هوا قرار گیرد. آسیاب کردن قهوه بلافاصله قبل از دم کردن، بهترین طعم ممکن را به شما می‌دهد.
4. چگونه قهوه را به درستی نگهداری کنیم؟
برای نگهداری قهوه به بهترین شکل، آن را در یک ظرف محکم و بدون هوا نگهداری کنید تا عطر و طعم خود را حفظ کند. بهترین شرایط برای نگهداری قهوه در جای خشک، خنک و تاریک است. از نگهداری قهوه در یخچال یا فریزر خودداری کنید، زیرا رطوبت می‌تواند کیفیت قهوه را تحت تأثیر قرار دهد.
نتیجه‌گیری
قهوه یک نوشیدنی بی‌نظیر است که در انواع مختلف و با طعم‌ها و ویژگی‌های متنوعی در دسترس است. با توجه به نوع دانه، روش تهیه و نوشیدنی‌های مختلفی که در کافی‌شاپ‌ها ارائه می‌شود، می‌توانید قهوه‌ای متناسب با سلیقه خود پیدا کنید. انتخاب قهوه‌ای مناسب می‌تواند تجربه‌ای لذت‌بخش و پرانرژی برای شما رقم بزند.
