هرآنچه باید درباره انواع قهوه بدانید
قهوه، نوشیدنی محبوب و جهانی، روز بسیاری از ما را با عطر و طعم بی‌همتای خود آغاز می‌کند. این نوشیدنی فراتر از رفع خستگی، دنیایی از طعم‌ها و فرهنگ‌هاست. انواع قهوه آنقدر متنوع‌اند که هر سلیقه‌ای را راضی می‌کنند. این مقاله شما را به سفری در دنیای رنگارنگ قهوه دعوت می‌کند تا با جنبه‌های گوناگون آن بیشتر آشنا شوید. با این آشنایی می‌توانید از میان انبوهی از گزینه‌ها، بهترین انتخاب را برای لذت بردن از یک فنجان قهوه عالی داشته باشید.
قهوه چیست؟ سفری از دانه تا فنجان
برای درک بهتر انواع قهوه، ابتدا نگاهی گذرا به چیستی و مسیر تولید این نوشیدنی می‌اندازیم.
تاریخچه مختصر قهوه: از کشف تا فراگیری
داستان قهوه از قرن‌ها پیش در اتیوپی آغاز شد، جایی که طبق داستان‌ها، چوپانی به نام کالدی (Kaldi) متوجه انرژی گوسفندانش پس از خوردن میوه‌های قرمز رنگ درختی خاص شد. این کشف، قهوه را به جهان معرفی کرد. دانه قهوه از طریق شبه‌جزیره عربستان به سایر نقاط گسترش یافت و تا قرن هفدهم، نوشیدن قهوه در اروپا و آمریکا به یک فرهنگ تبدیل شد. امروزه، قهوه از مهم‌ترین کالاهای تجاری جهان است.
گیاه قهوه و فرآیند اولیه: از گیلاس تا دان سبز
دان قهوه در واقع بذر میوه گیاه قهوه است که گیلاس قهوه (Coffee Cherry) نام دارد و عمدتاً در مناطق گرمسیری کمربند قهوه (Coffee Belt) رشد می‌کند. پس از برداشت، دانه‌ها طی فرآیندهایی خشک، شسته یا عسلی از گوشت میوه جدا می‌شوند. هر یک از این روش‌ها بر طعم نهایی دان قهوه سبز تاثیرگذار است. این دانه‌های سبز، پیش از برشته‌کاری، فاقد عطر و طعم آشنای قهوه هستند.
شناخت انواع اصلی دان قهوه: پایه و اساس طعم‌ها
هنگام صحبت از انواع قهوه، ابتدا باید به گونه‌های گیاهی آن اشاره کرد. دو گونه اصلی که بیشترین سهم تولید جهانی را دارند، عربیکا و روبوستا هستند.
قهوه عربیکا (Arabica): اشراف‌زاده دنیای قهوه
قهوه عربیکا با اختصاص حدود ۶۰-۷۰٪ از تولید جهانی، محبوب‌ترین گونه است. این دان قهوه در ارتفاعات کشت می‌شود و طعمی ملایم‌تر، شیرین‌تر و عطری پیچیده با نت‌های میوه‌ای و گلی دارد. اسیدیته (Acidity) آن مطلوب و کافئین آن کمتر از روبوستاست، و به همین دلیل اغلب برای قهوه‌های تخصصی و دمی باکیفیت استفاده می‌شود.
قهوه روبوستا (Robusta): قدرتمند و پرانرژی
قهوه روبوستا گیاهی مقاوم‌تر است و طعمی قوی‌تر، تلخ‌تر با نت‌های دودی و خاکی دارد. بادی یا تن‌واری سنگین‌تر و کرمای غلیظ‌تری در اسپرسو ایجاد می‌کند. میزان کافئین دان قهوه روبوستا تقریبا دو برابر عربیکاست و اغلب در ترکیب اسپرسو و قهوه‌های فوری به کار می‌رود.
سایر گونه‌های قهوه: لیبریکا (Liberica) و اکسلسا (Excelsa)
گونه‌های کمتر شناخته‌شده‌ای مانند قهوه لیبریکا با طعم خاص دودی و چوبی، و قهوه اکسلسا با طعم ترش و میوه‌ای نیز وجود دارند که سهم اندکی از بازار جهانی انواع قهوه را تشکیل می‌دهند.
عوامل موثر بر طعم و عطر نهایی قهوه شما
علاوه بر گونه، عوامل متعددی بر طعم و عطر قهوه تأثیر می‌گذارند.
درجه برشته‌کاری یا رُست قهوه
رُست (Roast) یا برشته‌کاری، فرآیندی حرارتی است که طی آن، ترکیبات طعمی و عطری در دان قهوه سبز ایجاد می‌شود. درجه رُست تأثیر مستقیمی بر طعم نهایی قهوه دارد:
رُست روشن
رنگ دان قهوه قهوه‌ای روشن و سطح آن خشک است. طعم‌های اصلی و اسیدیته میوه‌ای دان قهوه در این رُست به خوبی حفظ می‌شود.
رُست متوسط
رنگ دان قهوه قهوه‌ای متوسط و طعم‌ها متعادل‌تر هستند؛ اسیدیته ملایم‌تر و شیرینی و بادی قهوه افزایش می‌یابد.
رُست تیره
رنگ دان قهوه قهوه‌ای تیره تا سیاه و سطح آن روغنی است. طعم‌های دودی و تلخ غالب می‌شوند و اسیدیته کاهش می‌یابد.
اندازه آسیاب دان قهوه
اندازه آسیاب دان قهوه باید با روش دم‌آوری متناسب باشد تا بهترین استخراج طعم از انواع قهوه صورت گیرد. آسیاب خیلی ریز برای روش نامناسب، طعم تلخ و آسیاب خیلی درشت، طعم آبکی و ترش ایجاد می‌کند. برای مثال، اسپرسو به آسیاب بسیار نرم و فرنچ پرس به آسیاب درشت نیاز دارد.
روش‌های دم‌آوری: دروازه‌ای به جهان طعم‌های گوناگون قهوه
روش تماس آب با دان قهوه آسیاب‌شده، طعم نهایی را تعیین می‌کند:
اسپرسو (Espresso)
نوشیدنی غلیظ و پایه‌ی بسیاری از انواع قهوه که با عبور پرفشار آب داغ از دان قهوه نرم آسیاب‌شده تهیه می‌شود.
قهوه‌های دمی چکه‌ای (Drip/Pour Over Coffee)
آب داغ به آرامی روی دان قهوه ریخته و از فیلتر عبور می‌کند، نتیجه آن طعم‌های شفاف و ظریف است. ابزارهایی چون V60 و کمکس (Chemex) در این دسته قرار دارند.
فرنچ پرس (French Press)
دان قهوه درشت آسیاب‌شده با آب داغ مخلوط و سپس با فیلتر توری فشرده می‌شود، حاصل آن قهوه‌ای با بادی کامل است.
اروپرس (Aeropress)
ابزاری تطبیق‌پذیر برای تهیه سریع انواع قهوه، از اسپرسو مانند تا قهوه‌های دمی ملایم.
قهوه ترک (Turkish Coffee)
تهیه شده از دان قهوه بسیار نرم آسیاب‌شده که با آب در جذوه (Cezve) جوشانده می‌شود؛ نوشیدنی غلیظ و معطر. مشاهده طرز تهیه قهوه ترک.
کلد برو یا قهوه سرد دم (Cold Brew)
خیساندن دان قهوه درشت آسیاب‌شده در آب سرد به مدت طولانی، نتیجه آن کنسانتره قهوه با اسیدیته پایین و شیرینی طبیعی است.
آشنایی با محبوب‌ترین نوشیدنی‌های بر پایه قهوه
با ترکیب اسپرسو و مواد دیگر، نوشیدنی‌های متنوعی خلق می‌شوند. هر عبارت یا کلمه که نام این نوشیدنی‌هاست، معمولاً به روش تهیه یا ترکیبات آن اشاره دارد:
- آمریکانو (Americano): اسپرسو رقیق‌شده با آب داغ.
- لاته (Latte): اسپرسو با شیر بخار داده شده فراوان و لایه نازک فوم.
- کاپوچینو (Cappuccino): ترکیب مساوی اسپرسو، شیر بخار داده شده و فوم شیر غلیظ.
- موکا (Mocha): اسپرسو، شیر، سس شکلات و گاهی خامه.
- ماکیاتو (Macchiato): اسپرسو با مقدار کمی شیر یا فوم شیر.
راهنمای خرید قهوه با کیفیت و نگهداری از آن
انتخاب و خرید قهوه با کیفیت و نگهداری صحیح، برای لذت بردن از قهوه عالی ضروری است.
نکات کلیدی هنگام خرید قهوه
- دان قهوه کامل یا آسیاب شده؟ همیشه خرید قهوه به صورت دان قهوه کامل و آسیاب آن پیش از دم‌آوری بهتر است تا عطر و طعم حفظ شود.
- تاریخ برشته‌کاری: به تاریخ رُست توجه کنید؛ دان قهوه تازه برشته‌شده (چند روز تا چند هفته پس از رُست) بهترین طعم را دارد.
- شناخت پروفایل طعمی: سلیقه خود را بشناسید؛ طعم‌های میوه‌ای (عربیکای روشن) یا تلخ و قوی (روبوستا یا عربیکای تیره).
اصول صحیح نگهداری قهوه در منزل
برای حفظ تازگی قهوه:
- آن را در ظرف دربسته، کدر و در مکانی خشک، خنک و دور از نور نگهداری کنید.
- از یخچال یا فریزر برای نگهداری طولانی‌مدت قهوه (جز با بسته‌بندی حرفه‌ای) بپرهیزید.
- قهوه را به اندازه مصرف کوتاه‌مدت تهیه کنید.
نتیجه‌گیری: لذت کشف دنیای بی‌پایان قهوه
دنیای قهوه بسیار گسترده و جذاب است. از شناخت گونه‌های گیاهی تا تأثیر روش‌های فرآوری، برشته‌کاری و دم‌آوری، هر عاملی در طعم فنجان نهایی شما نقش دارد. شناخت انواع قهوه و عوامل مؤثر بر آن، تجربه نوشیدن قهوه را آگاهانه‌تر و لذت‌بخش‌تر می‌کند. امیدواریم این مقاله شما را در شناخت بهتر این نوشیدنی یاری کرده باشد. به کاوش در دنیای وسیع قهوه ادامه دهید، طعم‌های جدید را امتحان کنید و انواع قهوه مورد علاقه خود را بیابید، چرا که هر فنجان قهوه، تجربه‌ای منحصربه‌فرد است.
